Muzeum Mazowieckie w Płocku jest jedną z najstarszych tego rodzaju placówek w Polsce. Powstało w 1821 roku z inicjatywy Towarzystwa Naukowego, a zbiory przekazali członkowie Towarzystwa oraz Szkoła Wojewódzka w Płocku. Ekspozycja zajęła dwa pomieszczenia w gmachu, gdzie obecnie siedzibę ma Liceum im. Małachowskiego. Co ciekawe eksponaty służyły nie tylko zwiedzającym, ale stanowiły również pomoc naukową. W takiej formie Muzeum funkcjonowało do 1836 roku, a potem przyszła dosyć długa przerwa. W 1907 roku zostało ono reaktywowane w nowej siedzibie - kamienicy przy dzisiejszym placu Narutowicza. Znów przygotowano dwie sale w których zobaczyć można było obiekty geologiczne, archeologiczne, przyrodnicze i historyczne związane z Płockiem. Dzięki licznym darowiznom mieszkańców miasta zasoby Muzeum dosyć szybko powiększały się. W związku z tym w 1923 roku powierzchnia Muzeum zwiększyła się do 13 sal ekspozycyjnych, a w 1930 roku Muzeum zakupiło dodatkowy budynek pozwalający na polepszenie warunków wystawienniczych. W okresie II wojny światowej Muzeum mocno ucierpiało tracąc bezpowrotnie dużą część zbiorów. To co przetrwało zostało uporządkowane i w grudniu 1945 roku znów udostępnione zwiedzającym. W 1949 roku zapadła decyzja o podporządkowaniu Muzeum Mazowieckiego pod Muzeum Narodowe w Warszawie. W takiej formie Muzeum funkcjonowało do 1963 roku, kiedy uzyskało nowy statut oraz obowiązującą do dzisiaj nazwę. W 1967 roku zorganizowano wystawę czasową "Secesja w Polsce", która zaważyła na dalszych losach Muzeum. Sukces wystawy zadecydował, że nakierowano profil Muzeum na gromadzenie zbiorów związanych z Płockim Mazowszem oraz sztuką secesyjną. Od 1973 roku siedzibą Muzeum stały się wyremontowane pomieszczenia Zamku Książąt Mazowieckich. W 2004 roku doszło do ostatniej przeprowadzki, do kamienicy, w której znajduje się ono do dzisiaj przy ulicy Tumskiej i która stanowi pierwszy oddział Muzeum.
Pozostałe oddziały to:
- sąsiednia kamienica również przy ul. Tumskiej, w której znajduje się ekspozycja "X wieków Płocka"
- położona w niedalekiej odległości kamienica przy ul. Kolegialnej, w której zobaczymy wystawę "Art Deco"
- powstały na przełomie XVIII i XIX wieku Spichlerz przy ul. Kazimierza Wielkiego, w którym znajdują się zbiory etnograficzne
- dawna bożnica przy ul. Kwiatka, której wnętrze przeznaczono na "Muzeum Żydów Mazowieckich"
Dwa oddziały zlokalizowane są poza Płockiem, tj.: skansen osadnictwa nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim oraz Muzeum Wisły w Wyszogrodzie.
Tym razem skupię się na przybliżeniu trzech pierwszych oddziałów zasygnalizowanych w tytule. Pozostałym dwóm zlokalizowanym w Płocku poświęcę oddzielny tekst.
Kamienica Secesyjna.
To tutaj znajduje się ekspozycja, z której płockie Muzeum słynie w całej Polsce. W kamienicy tej dwa piętra zaaranżowano na mieszkanie średnio zamożnej rodziny mieszczańskiej z okresu przełomu XIX i XX wieku. Pierwsze piętro to jadalnia, salon, gabinet, biblioteka i sypialnia, natomiast drugie piętro przedstawia pokój stołowy, buduar, salon, pokój dziecię i sypialnie. Wszystkie pomieszczenia wypełnione są przedmiotami z epoki ustawionymi zgodnie z ówczesnymi zasadami. Obok przykładów europejskiego rzemiosła artystycznego z Francji, Niemiec, Czech, Austrii, Belgii, Rosji zobaczyć można również malarstwo polskie. Piętro trzecie prezentuje wyroby ceramiczne i szklane. Tutaj także znajduje się Galeria Malarstwa i Rzeźby Młodej Polski z pracami Malczewskiego, Podkowińskiego, Mehoffera czy Laszczki. Na ostatnim - czwartym piętrze, prezentowane są przedmioty metalowe oraz medalierstwo i biżuteria.
X wieków Płocka. Płock w przestrzeni kulturowej Mazowsza, Polski, Europy.
W 2010 roku obok Kamienicy Secesyjnej w nowocześnie wyglądającym gmachu otwarto dla zwiedzających wystawę ukazującą rys historyczny Płocka. Ekspozycja zajmuje trzy piętra, a jej zwiedzanie rozpoczynamy od części związanej z dwustuletnią historią samego Muzeum w Płocku. Daje nam to możliwość przyjrzenia się jak dawniej pojmowano gromadzenie i udostępnianie zabytków zwiedzającym. Po tym wstępie przechodzimy do poznawania historii samego miasta już od średniowiecza, poprzez wiek XVI zwany złotym okresem, aż po schyłek świetności Płocka w wieku XVIII. Piętro drugie poświęcone jest okresowi XIX wieku, a na piętrze tym na największą uwagę zasługuje makieta miasta ukazująca je pod koniec XVIII wieku. Jest to największa makieta prezentowana w polskich muzeach. Natomiast piętro trzecie prezentuje trudne momenty wieku XX. Są tutaj pamiątki związane z pierwszą i drugą wojną światową, okresem międzywojennym, a także te prezentujące odrodzenie miasta pod względem gospodarczym po roku 1950.
Art Deco Sztuka Dwudziestolecia Międzywojennego.
W 2021 roku z okazji 200 lecia, Muzeum powiększyło się o nową przestrzeń w kamienicy przy ul. Kolegialnej. Pozwoliło to na udostępnienie przygotowanej z dużą starannością, nowoczesnością i rozmachem ekspozycji poświęconej Art Deco. Samo przygotowanie przestrzeni wystawowej ze smakiem koresponduje z tym, co zostało w niej umieszczone. Wystawa zajmuje dwa poziomy kamienicy. Jej zwiedzanie rozpoczyna się w starym kinie Odeon, z którego następnie wychodzimy w mrok miasta i zaglądamy w przestrzenie nawiązujące do wyglądu wnętrz kamienic, gdzie zobaczymy meble, szkło, tkaniny i przedmioty użytkowe. Oczy same wędrują ku ustawionemu na okrągłej platformie samochodowi Jowett. Tuż obok, niczym w witrynach eleganckich sklepów prezentacja strojów i biżuterii, a także możliwość zaglądnięcia do gabinetu prezesa banku. Przechodząc na pierwsze piętro zwiedzanie rozpoczynamy od wnętrza zaaranżowanego na mieszkanie polskiej inteligencji z lat 30-tych XX wieku. Następnie przechodzimy do galerii designu w której prezentowane są wyroby szklane, metalowe i ceramiczne, a w części poświęconej malarstwu największa perła ekspozycji - obraz "Martwa natura" Tamary Łempickiej. Zwiedzanie kończymy prezentacją polskich dzieł inspirowanych folklorem, które zyskały uznanie podczas Wystawy Światowej w Paryżu w 1925 roku.
