Pamiętam mój pierwszy pobyt w Kazimierzu Dolnym. Było zimno i mokro, ale pomimo przeciwności pogodowych zdecydowałem się na rejs po Wiśle. Stateczek zabrał nas w kierunku Janowca, a ja z górnego pokładu miałem możliwość z odległości rzucić okiem na ruiny Zamku. Mogłem tylko spojrzeć, a to co zobaczyłem zadecydowało, że chciałem kiedyś zwiedzić to miejsce. I pomimo tego, że do Kazimierza jeszcze wracałem, to do Janowca nie było mi po drodze. Musiało minąć kilka długich lat...
Zamek w Janowcu wzniesiono na początku XVI wieku. Niestety nie dotarłem do bardziej precyzyjnych i wiarygodnych informacji o jego początkach. Fundatorem był Mikołaj Firlej - kasztelan krakowski, hetman wielki koronny, wojewoda sandomierski i lubelski. Niestety nie doczekał końca prac, które po jego śmierci kontynuował jego syn Piotr Firlej. Finalnie budowę zakończono w 1537 roku i w tym samym roku Janowiec uzyskał od Zygmunta Starego prawa miejskie. Przez około 300 kolejnych lat Zamek stanowił siedzibę ówcześnie najzamożniejszych i najbardziej wpływowych rodów i wielokrotnie był miejscem ważnych wydarzeń historycznych. Z rąk Firlejów Zamek przeszedł w ręce Tarłów, aby w roku 1654 stać się własnością Lubomirskich. Dwa lata później podczas najazdu szwedzkiego na rozkaz Karola Gustawa zniszczono janowiecką warownię. Lubomirscy odbudowali go nadając mu cechy baroku. Ostatni z Lubomirskich - Jerzy Marcin roztrwonił majątek i dlatego bądź sprzedał, bądź przegrał rezydencję w karty. I to była tragedia dla tego miejsca. Zamek, który gościł Zygmunta III, Jana Kochanowskiego, Stefana Batorego, Zygmunta III Wazę, Michała Korybuta Wiśniowieckiego z małżonką, Marysieńkę, Augusta II Mocnego czy Stanisława Augusta Poniatowskiego trafił w ręce Mikołaja Piaskowskiego, który nie mogąc go utrzymać doprowadził do jego ruiny. W 1931 roku pozostałości po Zamku zakupił Leon Kozłowski. Nowy właściciel wyremontował kilka komnat i urządził w nich małe muzeum, a na stoku wzgórza zamkowego urządził winnicę. Dalsze prace przerwała II wojna światowa, a po jej zakończeniu p. Leon stał się prawdopodobnie jedynym prywatnym właścicielem Zamku w PRL, gdyż nie objęła go słynna reforma rolna. W 1975 roku doszło do sprzedaży tego obiektu Skarbowi Państwa, a następnie przekazanie go Muzeum Nadwiślańskiemu. Obecnie, po przeprowadzeniu licznych prac zabezpieczających i badawczych, Zamek udostępniony jest zwiedzającym. Wspinając się po krużgankach na wieżę podziwiać można wspaniałe widoki na dziedziniec i zabudowania oraz jego okolicę. Natomiast w tzw. Domu Północnym zobaczyć można na parterze wystawę poświęconą historii Zamku i jego właścicieli, a w piwnicach całkiem sporą wystawę fajansu holenderskiego. Osoby poszukujące wrażeń z dreszczykiem wypatrywać mogą również ducha Czarnej Damy.
Ale na tym nie koniec. W ramach zwiedzania Zamku mamy również możliwość zobaczenia małego Skansenu typowego polskiego folwarku, w którym najważniejszy jest Dwór z Moniak. Dwór ten wybudowano około 1760 roku dla przedstawiciela średniozamożnej szlachty - Jakuba Wierzbickiego. W 1858 roku stał się własnością rodziny Zembrzuskich i pozostawał w ich rękach do 1944 roku. W 1909 roku wnętrza dworu zostały gruntownie przebudowane zgodnie z projektem architekta Kazimierza Skórewicza (m.in. autora dworku dla J. Piłsudskiego w Sulejówku i rozbudowy gmachu Sejmu w Warszawie). Po wojnie Dwór przejęło Państwo lokując w nim spółdzielnię produkcyjną i posterunek milicji co doprowadziło go prawie do ruiny. W ostatniej chwili w 1977 roku postanowiono o jego przeniesieniu pod Zamek w Janowcu i zaadaptowaniu go do celów muzealnych. Część pomieszczeń udostępniono zwiedzającym, a w pozostałej części umieszczono biura muzealne. Co ciekawe na poddaszu można wynająć pokoje gościnne. Jako uzupełnienie obok Dworu czekają na nas również spichlerz (polecam prezentację udostępnioną na piętrze, która prezentuje tradycje ludowe związane m.in. z narodzinami, ślubem czy pochówkiem), stodoła i lamus. Oczywiście wszystkie te budynki przeniesiono w to miejsce z różnych lokalizacji województwa lubelskiego.
https://mnkd.pl/muzeum-nadwislanskie-oddzial-zamek-w-janowcu/
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz